Zanim inwestor zrealizuje inwestycje ma obowiązek dopełnić wielu czynności cywilnoprawnych, administracyjnoprawnych i faktycznych, które składają się na cały proces budowlany; jedną z nich jest uzyskanie pozwolenia na budowę. Pozwolenie na budowę definiuje się jako decyzję administracyjną zezwalającą na rozpoczęcie i prowadzenie budowy lub wykonywanie robót budowlanych innych niż budowa obiektu budowlanego. Niestety otrzymanie prawomocnego pozwolenia na budowę nie zawsze oznacza koniec formalności związanych z planowaniem inwestycji i możliwość rozpoczęcia prac budowlanych… W praktyce zachodzi wiele szczególnych sytuacji, podczas których decyzja ta zostaje uchylona, co przewiduje kodeks postępowania administracyjnego, a także przepisy określone w ustawie Prawo budowlane.
Kiedy pozwolenie na budowę może być uchylone?
Powodem, dla którego pozwolenie na budowę może zostać uchylone, jest stwarzanie przez budynek zagrożenia dla życia i zdrowia ludzkiego oraz szkody dla gospodarki narodowej lub interesów państwa. Jeżeli w inny sposób owych zagrożeń nie da się usunąć, unieważnia się pozwolenie. Sytuacja taka zachodzi zazwyczaj w toku kontroli sądowo administracyjnej. Jeżeli z tego tytułu inwestor ponosi straty ma prawo żądać odszkodowania od organu, który uprzednio wydał pozwolenie na budowę. W praktyce więc dochodzi do wielu sytuacji, w których inwestor praktycznie i formalnie zrealizował inwestycję, ale otrzymał uchylenia pozwolenia na budowę.
Uwagę należy zwrócić również na sytuację, w której po wydaniu pozwolenia na budowę nastąpiło wdrożenie w życie nowego projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Wówczas inwestor nie ma obowiązku zaniechania prac budowlanych czy dostosowywania parametrów technicznych do obowiązujących warunków zabudowy.
Co w przypadku, gdy uchylenie pozwolenia na budowę stwierdzono już po postawienie budynku? Czy obiekt można użytkować?
Sama definicja pozwolenia na budowę nie zawiera w sobie informacji dotyczących użytkowania obiektu. Regulacje odnośnie użytkowania budynku mieszczą się w decyzji o pozwoleniu na użytkowanie które stanowi dokument wydany na podstawie wcześniej uzyskanego pozwolenia na budowę. Wówczas należy złożyć wniosek o wznowienie postępowania dotyczącego pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego. Decyzja, która zapadnie stanowi o przymiocie legalności danego budynku. Użytkowanie budynku umożliwia również przyjęte przez organ administracyjnego zawiadomienie o zakończeniu budowy, które określane jest jako „milcząca zgoda”. W takiej sytuacji inwestor ma pełne prawo do użytkowania obiektu.
W większość przypadków organ administracyjny powinien więc prowadzić dwa postępowania: legalizacyjne oraz wznowione postępowanie o wydanie pozwolenia na użytkowanie obiektu.